ورق گالوانیزه، ورق‌هایی هستند که از نوع فلز می‌باشند که بوسیله روی پوشش داده می شوند. این ورق‌ها این ویژگی را دارند که در فضاهای آزاد زنگ نمی‌زنند و در مقابل وضعیت جوی و هوای سرد تولید می‌شوند. ورق‌های گالوانیزه برای افزایش مقاومت و استقامت حفاظت در مقابل انواع خوردگی‌ها و ساییدگی‌ها برگرفته از وضعیت و عوامل محیطی، در طول کارکرد گالوانیزاسیون و شناور شدن در حوضچه‌های روی مذاب، با استفاده از فلز روی پوشش داده شده است.

ورق گالوانیزه به دلیل پوشش روی که دارد در مقابل رطوبت و گرد و خاک، خیلی بادوام است و دچار هیچ گونه زنگ زدگی و خوردگی نمی‌شود. همینطور این ورق رنگ پذیری خیلی خوبی هم دارد. در ضمن کارکردهای حالت دهی و انواع ورق های شکل دار با رنگ‌های گوناگون تولید می‌شود. همه این عوامل و دیگر ویژگی ها سبب شده است  که ورق گالوانیزه در صنعت و ساختمان خیلی مورد استفاده قرار بگیرد

نحوه گالوانیزه کردن ورق‌ها 

روش های مختلفی برای کاور کردن و پوشش دادن ورق‌ها وجود دارد ولی یکی از برترین  و با صرفه ترین شیوه های آن گالوانیزه کردن است. برای گالوانیزه کردن ورق‌ها را داخل یک ظرف مذاب شناور می‌کنند و می شود عمر مفید آنها را 20 تا 30 سال زیاد کرد. هرچند فولادها در برابر صدمه ها بسیار بادوام هستند و همین سبب استفاده بسیار آنها در انواع صنایع شده است، روش انجام گالوانیزاسیون بر روی فرآورده های فولادی اجبارهایی دارد که بیشتراین اجبارها در دو استاندارد BS EN 10326 و BS EN 10327 می باشد. زنگ زدگی، اکسیداسیون و خوردگی این فرآورده ها عواملی هستند که کم کم فولاد را از میان برده و سبب بوجود آمدن ضرر می شوند. گالوانیزه کردن فولاد به دو روش خوردگی فولاد را به تأخیر می اندازد. اول اینکه با بوجود آمدن  یک لایه میانی این رطوبت هوا و فولاد از شکل گیری اکسید و در نهایت زنگ زدگی خودداری می کند. دوم، در موردهایی امکان دارد آهن موجود در فولاد یا همان Fe در در برابر خوردگی گالوانیکی قرار بگیرد. برای ساخت ورق‌های گالوانیزه ، متر مکعب حساب می‌شود که اندازه قطر ورق بر روی جاهای گوناگون ورق مختلف خواهد بود. 

گالوانیزه کردن فولاد در شکل ورق، در ادامه ساخته ورق روغنی فولادی انجام می شود .استانداردهای عمومی این کارها ASTM A924 و همینطور BS EN ISO 14713 می باشند. نمونه ای از این کارها در مجتمع فولاد مبارکه صورت می گیرد .

در ناحیه نورد سرد این مجتمع فرآورده های بدست آمده از خط نورد سرد را  کلاف های خام یا Crude Coils  می گویند. این کلاف ها به سه قسمت بخش بندی می شود:

1.  کلاف های خام که به طور مستقیم برای مشتری فرستاده می شود ؛
2.  کلاف های خام برای خط گالوانیزه؛
3.  کلاف های خام برای بخش باز پخت.

همانگونه که در بالا بیان شد گروهی از کلاف های تولید شده در خط نورد سرد فوری برای گالوانیزه شدن فرستاده می شوند. اینگونه  ورق گالوانیزه لازم صنعتگران تهیه شده و فرآورده های نهایی مختلفی تولید می شوند. ورق آهن گالوانیزه طیف گسترده ای از موارد استفاده صنعتی رامختص خود کرده است. صنایع تولید لوازم خانگی، صنایع خودروسازی، صنایع برق و الکترونیک، ساختمان سازی و ساختمان های صنعتی همگی مثال های آشکار بکارگیری از ورق گالوانیزه هستند. با دقت به کیفیت پوشش Zn انجام شده بر روی ورق های فولادی، نرخ ورق گالوانیزه گریبانگیر دگرگونی هایی می شود.

استانداردهای  ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه از پوشاندن ورق آهنی بوسیله  فلز روی تشکیل می شود و کلاً به دو شکل ورق (sheet) و کلاف (coil) تولید می شود.

ورق های گالوانیزه ای که در بازار می باشد در اندازه استاندارد زیر تولید می شوند.

• عرض ورق های گالوانیزه 1000 و 1250 mm
• ورق های فابریک در سایز های 1000*2000 و 1250*25000 mm
• با دقت به کارخانه تولید گالوانیزه و قطر آن وزن هر یک از رول های گالوانیزه 5 الی 7 تن است
• ورق های گالوانیزه به صورت عمده دارای قطر 0.2 الی 6 mm است.
• قطر پوشش روی سطح ورق نسبت به طرز استفاده 100، 120، 180، 220 و 275 گرم بر متر مکعب می باشد

ظاهر ورق‌های گالوانیزه 

ظاهر ورق گالوانیزه از ویژگی هایی است که به آسانی از ورق روغنی وورق سیاه  قابل قیاس می باشد. ناخالصی های ایجاد شده در مذاب روی در زمان فرم گیری کریستالهای روی بر سطح فولاد، سبب فرم گیری گونه ای نقص بر روی سطح ورق گالوانیزه می گردد که به اصطلاح به آن اسپنگل Spangle یا گل گالوانیزه می گویند. در اصطلاح متالورژی این ناخالصی ها را پولک می گویند. بودن این فرم ها بر روی ورق گالوانیزه سبب اختلاف ظاهری آن می شود. حتی فرآورده های کارخانجات گوناگون هم در نوع این گلها با هم اختلاف هایی دارند و از این راه می شود تعیین کرد ورق گالوانیزه مربوط به کدام کارخانه تولیدی می باشد. مثلاً ورق های تولیدی کارخانه هفت الماس دارای گل های درشت، کارخانجات کاشان و شهرکرد گل های ریز و بیشتر ورق های گالوانیزه وارداتی دارای گل های خیلی  ریزی هستند که به آسانی نمی شود آن را دید.

ورق‌های گالوانیزه بر طبق  ظاهر به چهار بخش قسمت بندی می‌شوند که شامل:

• ورق گالوانیزه گل ریز
• ورق گالوانیزه گل متوسط
• ورق گالوانیزه درشت
• ورق گالوانیزه بدون گل 

مناطق بکارگیری از ورق‌های گالوانیزه 

مناطق و جاهایی که ورق‌های گالوانیزه بیشتر بکار می رود مثل لوله‌های آب، گلخانه ها، کابینت‌های آشپزخانه و موردهایی از این دست می باشد . علل بکارگیری از ورق‌های گالوانیزه رطوبت خوردگی و یا زنگ زدگی می‌باشد.

نمونه های گوناگون ورق‌های گالوانیزه 

• هفت الماس 
• شهرکرد
• سمنان 
• فولاد مبارکه 
• و ...

موارد استفاده ورق‌های گالوانیزه

• سیلوهای گالوانیزه 
• کانال‌های هدایت هوا
• صنایع ساختمان سازی 

ورق‌های گالوانیزه در مصارف گوناگون بکار می رود مثل:

سیلوهای گالوانیزه 

سیلوهایی که از نوع گالوانیزه تولید شده اند. سیلوها برای دپو کردن مواد غذایی انسان و دام بکار می روند. که به دو روش بتنی و فلزی تولید می‌شود. سیلوهای فلزی از ورق‌های گالوانیزه طرح دار که به شیوه رول فرمینگ ساخته شده اند. 

این نمونه سیلوها مزایای بسیاری دارند که شامل مخارج ساخت آن‌ها بسیار پایین است.

مدت عمر زیادتری دارند. به راحتی قابل اصلاح هستند و در صورت امکان می شود قطعات آن‌ها را تعویض کرد. 

توانایی تشکیل و نظارت دما و افزودن سیستم‌های خنک کننده و تصفیه هوا از زیر، رشد سرعت و توانایی انتقال و مونتاژ قطعات به دلیل وزن سبک، به آسانی قابل نظافت و جداسازی کندوها به معنی بهتر شدن وضعیت نگهداری و بهداشتی. 

سیلوهای فلزی در مقابل عوامل خورنده محیطی خیلی بادوام هستند. استفاده از ورق‌های گالوانیزه با روکش روی بهترین مورد است. هر چه فضا آلوده‌تر و اسیدی‌تر باشد شاخصه و مقیاس خوردگی ورق‌ها پر رنگ‌تر خواهد بود. در جاهایی که در کنار دریا هستند عوامل خورنده مثل یون‌های نمک بسیار وجود دارد.

کانال‌های هدایت هوا

کانال‌های هدایت هوا که برای انواع سیستم های تهویه مطلوب به کار می‌رود مثل هواساز، کولر آبی، کولر گازی، فن کوئل، ایرواشر، دودکش موتورخانه ها، شومینه خانه‌ها و سایر موارد دیگر بکار گرفته می شود. برای تولید انواع کانال‌ها بکارگیری از ورق گالوانیزه به دلیل سخت تر بودن و یکنواخت تر بودن سطح آن می شود برترین گزینه باشد.

برای تولید کانال‌های هدایت هوا از شکل های هندسی که بوسیله ورق‌های گالوانیزه به صورت های  مستطیل، مربع یا دایره ای تولید شده است. در اکثر موارد به دلیل افت محیط مطلوب و مسائل اجرایی مقطع دایره ای بسیار کمتر استفاده شده است فقط در سوله ها، محیط های ورزشی و کارخانه‌ها در حقیقت می بایست گفت که برش مربع بسته به دیگر فرم های هندسی دیگر زیادترین موارد استفاده را دارد.

برای تولید دودکش‌ها هم مناسب است از ورق‌های گالوانیزه استفاده  کرد که به صورت دایره ای است.

چرا که این مدل از ورق‌ها به علت سطح مسطح و صیقلی که دارند از اصطکاک پایین تری هم بهره مند می باشند و این سبب می‌شود که تخلیه دود هم بسیار بهتر و با سرعت تر صورت پذیرد. 

همینطور در قیاس با دیگر دودکش‌های سیمانی و آزبست می شود گفت که انجام و دودبندی دودکش گالوانیزه بسیار پرسرعت تر و به راحتی  اجرا می‌شود.

ورق‌های گالوانیزه در تولید کانال هدایت زباله ساختمان‌ها هم بکار گرفته می شود.

صنایع ساختمان سازی 

یکی از صنایع که بسیار از ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌کند صنعت ساختمان سازی و سازه های تجاری است. موارد استفاده از ورق‌های گالوانیزه در صنایع ساختمان سازی و سازه های تجاری می‌توان به: دودکش ها، نردبان و راه پله ها، مبلمان‌های خیابانی، نرده ها، راه‌های صنعتی و غیره اشاره نمود.

از سوی دیگر یکی از رایج‌ترین مصارف ورق‌های گالوانیزه در ساختمان‌ها که پوشش انواع سقف اعم از سقف‌های شیروانی ویلاها، آلاچیق ها، سقف ساختمان‌های مسکونی بزرگ و کوچک، سقف مکان‌های صنعتی مثل کارخانه ها، سقف اماکن عمومی مانند سالن‌های ورزشی و سایر مکان‌های از این دست می‌باشد. 

از دلایل استفاده از ورق‌های گالوانیزه برای پوشش سقف عبارتند از: سبک بودن، افزایش عمر در شرایط نامناسب آب و هوایی، هزینه پایین، آسان و راحت‌تر شدن در اجرا، تعمیر و نگهداری مرتبط است.

ورق‌های گالوانیزه رنگی که در روش ساده و فرم دار می‌باشد که در سقف‌های شیب دار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ورق‌هایی که فرم دار هستند از مقاومت و استحکام بیشتری نسبت به ورق‌های دیگر از قبیل ورق کرکره سینوسی، شادولاین، ورق ذوزنقه ای، دامپا، طرح سفال پالرمو، تایل، ورق رنگی طرح سفال ژنوا که در بازار به وفور یافت می‌شود.

مزیت های بکارگیری از ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه مزایای بسیاری به ویژه در ساخت‌وساز دارد. در این بخش به بعضی از این مزیت‌ها پرداخت شده است:

• طول عمر طولانی: اگر ورق‌های گالوانیزه در فضاهایی که حجم خوردگی زیادی دارند بکار گرفته شود ، میان ۲۰ تا ۷۰ سال عمر می‌کنند. هرچند این سال‌ها به حجم قرار گرفتن فولاد در مقابل مواد خورنده بستگی دارد.
• مخارج پایین تر:همانگونه که بیان شد، روی مذاب با فولاد خیلی خوب به هم می‌چسبند و کالایی خیلی پایدار را تولید می‌کنند؛ در نتیجه شیوه گالوانیزاسیون بسته به دیگر شیوه هایی که برای خودداری از زنگ‌زدگی بکار می رود ، مخارج پایین تری برای تعمیر و حفاظت دارد. ممکن است در قیاس با دیگر فرآورده های فولادی مخارج اولیه این کالا زیاد به چشم بخورد ، ولی انجام آن به علت سرمایه‌گذاری بلند مدت (یعنی در طولانی مدت احتیاج به تعمیر و نگه‌داری ندارد) برترین مورد گزینه برای بیشتر پیمان‌کاران می‌باشد.
• بازرسی آسان: از آن‌جایی که باید سازه‌ها را به صورت سالیانه مورد بررسی قرار داد، بنابراین روش بازرسی بسیار اهمیت خواهد داشت. ورق‌های گالوانیزه بدون نیاز به آزمایش خاصی، به راحتی و تنها از طریق چشم قابل بررسی هستند و در آزمایش و تست کیفیت آن هزینه زیادی صرف نمی‌شود.
• سختی: گالوانیزه یکی از سخت‌ترین پوشش‌های محافظ موجود در بازار می‌باشد. این بدان معنی است که علاوه بر اینکه در برابر زنگ‌زدن مقاومت دارند، از آسیب‌های زمان حمل و نقل نیز در امان هستند.
• سادگی در تمیزکردن: این محصولات را می‌توانید با آب قلیایی اسپری کرده و در صورت لزوم با یک پارچه نرم پاک کنید.
• صرفه‌جویی در منابع: فولاد گالوانیزه یکی از محصولات بسیار با دوام و با پایداری بالاست. همان حمام مذابی که از آن برای تولید ورق گالوانیزه استفاده می‌شود را می‌توان بارها و بارها استفاده کرد.
• تطبیق‌پذیری و قابلیت اطمینان بالا: این محصولات کاملا منطبق بر استانداردهای بین‌المللی ساخته می‌شوند، بنابراین قابلیت اطمینان بالایی دارند.

علت این وسعت استفاده را هم می بایست در مزایای این ورق تجسس کرد. مزایایی مثل مخارج پایین حفاظت و تعمیرات، عمر طولانی تر، افت زمان ساخت گالوانیزه، داشتن توانایی جوشکاری و...

عوامل تأثیرگذار بر درصد کوتینگ (میزان پوشش روی در سطح گالوانیزه)

درجه کیفیت کوتینگ به عوامل زیادی ارتباط دارد که شامل:

1. حجم ترکیبات ورق فولادی پایه
2. شرایط و کیفیت سطح ورق (پیمودن مراحل اسید شویی، باز شویی و پیش گرم پیش از اجرای روند گالوانیزاسون)
3. رد کردن مراحل و روندهای سرد پیش از فرآیند پوشش روی بر روی سطح فلز
4. مدت زمان اعمال غوطه وری فلز در وان مذاب روی
5. سرعت العمل خارج کردن ورق از وان مذاب
6. تکنولوژی عملیات گالوانیزه
7. چگونه سرد کردن ورق

عوامل مشخص کننده نرخ گالوانیزه

در آخر ورق گالوانیزه تولید شده نسبت به مراحل تولید نرخ گذاری می شود. عوامل تأثیرگذار بر نرخ گالوانیزه:

1. کارخانه تولید کننده ورق گالوانیزه
2. حالت شیوه تولید گالوانیزه
3. اندازه وزن ورق گالوانیزه در نهایت
4. حجم و اندازه ورق ها
5. اندازه پوشش ورق روی
6. کیفیت نهایی ورق و استانداردهای تولید